-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Σε απάντηση του ερωτήματος που αποστείλατε στην Π.Ο.Ε.-Ο.Τ.Α. σχετικά με την δυνατότητα κατάσχεσης ποσών που προορίζονται για την τακτική μισθοδοσία των εργαζόμενων σας ενημερώνουμε για τα εξής:
Τα ποσά που προορίζονται για την κάλυψη των υποχρεωτικών δαπανών του Δήμου και έχουν συμπεριληφθεί στον προϋπολογισμό αυτού κατά τις διατάξεις του άρθρου 158 επ. Ν.3463/2006
(αποδοχές προσωπικού, γραφική ύλη, δαπάνες κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, τέλη ταχυδρομικών και τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, κ.λ.π.), συνεπώς και τα ποσά που προορίζονται για την εξυπηρέτηση της μισθοδοσίας των υπαλλήλων των Δήμων και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου είναι εκ του νόμου ακατάσχετα.
Για την διασφάλιση των ανωτέρω είναι επιβεβλημένο τα εν λόγω ποσά που προορίζονται για τον σκοπό αυτό (μισθοδοσία) να κατατίθενται σε αυτοτελή λογαριασμό ο οποίος θα συνδέεται με την Ε.Α.Π. (Ενιαία Αρχή Πληρωμών) διασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο τόσο την καταβολή της μισθοδοσίας του προσωπικού και την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών που αναλογούν σε αυτήν και αποτρέποντας δυσάρεστες νομικές ενέργειες τρίτων.
Είναι επίσης σαφές πως σε κάθε περίπτωση, η επιβολή κατασχέσεως σε
τραπεζικούς λογαριασμούς του Δήμου δεν αποτελεί επαρκή λόγο για την μη καταβολήτης μισθοδοσίας του προσωπικού, η οποία αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση τηςεκάστοτε Δημοτικής Αρχής.
Πρωταρχική επίσης υποχρέωση κάθε Δημοτικής Αρχής είναι ακόμη και σε
απόπειρα κατάσχεσης ποσών που προορίζονται για την μισθοδοσία των εργαζομένων,
η εξάντληση κάθε νομικού
μέσου για την αποφυγή και την αντιμετώπιση της καταστάσεως, που απειλείται να δημιουργηθεί εις βάρος των μελών μας.
Σε κάθε περίπτωση η μη καταβολή της τακτικής μισθοδοσίας στους εργαζόμενους υπέχει πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες για τους αρμοδίους.
Σας αποστέλλουμε συνημμένο σύντομο γνωμοδοτικό σημείωμα της Νομικής Συμβούλου της Ομοσπονδίας, σύμφωνα με το οποίο δεν είναι δυνατή η κατάσχεση χρημάτων των ΟΤΑ, όταν αυτά αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση βασικών λειτουργικών αναγκών τους.
Σε μια εποχή που η μισθοδοσία των εργαζομένων αποτελεί μοναδικό πόρο βιοπορισμού των εργαζομένων κανείς δεν μπορεί να παίζει με αυτή.
Και αυτό θα το διασφαλίσουμε εάν χρειαστεί τόσο συνδικαλιστικά με το σύνολο των εργαζομένων όσο και νομικά.
Για την Εκτελεστική Επιτροπή της Π.Ο.Ε.-Ο.Τ.Α.
Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας
Νίκος Τράκας Βασίλης Πετρόπουλος
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ι.
Επί του ερωτήματος.
Μου ζητήθηκε να γνωμοδοτήσω υπό
ποιους όρους μπορεί να νοηθεί κατάσχεση χρημάτων Δήμων, που προορίζονται για
την μισθοδοσία του προσωπικού τους;
ΙΙ.
Επί των εφαρμοστέων διατάξεων.
Σύμφωνα με το άρ. 158 ν. 3463/20016 οι δαπάνες, που αφορούν στις
κάθε είδους αποδοχές του προσωπικού είναι υποχρεωτικές και εγγράφονται στους
Προϋπολογισμούς των Δήμων. Η περιουσία των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου,
στους οποίους συγκαταλέγονται και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης
διακρίνεται: Α) σε πράγματα (ενσώματα αντικείμενα), τα οποία έχουν ως προορισμό
να εξυπηρετούν δια της χρήσεως τους
σκοπούς δημοσίου συμφέροντος και
δεν είναι δεκτικά μονομερούς επαύξησης και Β)
στην ιδιωτική περιουσία, η οποία
περιλαμβάνει τα περιουσιακά
στοιχεία, τα οποία εμμέσως μόνο δια της αξίας ή των
προσόδων τους παρέχουν στα οικονομικά
πρόσωπα δημοσίου δικαίου
οικονομικά μέσα για
την αντιμετώπιση των αναγκών και
τη λειτουργία τους [ΟλΑΠ 17/2002, ΑΠ 2354/2009]. Κατά τη
διάταξη του άρθρου
4 παρ 1 ν. 3068/2002 «Η
αναγκαστική εκτέλεση για να ικανοποιηθεί χρηματική απαίτηση κατά του Δημοσίου,
των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των λοιπών νομικών προσώπων δημοσίου
δικαίου γίνεται με κατάσχεση της ιδιωτικής περιουσίας αυτών. Αποκλείεται η
κατάσχεση απαιτήσεων που πηγάζουν από έννομη σχέση δημοσίου δικαίου ή
απαιτήσεων χρηματικού ή μη αντικειμένου το οποίο έχει ταχθεί για την άμεση
εξυπηρέτηση ειδικού δημοσίου σκοπού».
Για τη διάκριση δε ανάμεσα στη δημόσια και ιδιωτική περιουσία του Ελληνικού Δημοσίου, Δήμων, Κοινοτήτων και εν γένει ΟΤΑ, αναγκαία είναι, κατ` αρχήν, η ανίχνευση των εκτός συναλλαγής πραγμάτων, έτσι όπως τα ορίζει η διάταξη του άρθρου 966 ΑΚ. Στη διάταξη αυτήν ορίζεται ότι «πράγματα εκτός συναλλαγής είναι τα κοινά σε όλους, τα κοινόχρηστα και τα προορισμένα στην εξυπηρέτηση δημοτών, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών». Το άρθρο 966 ΑΚ κηρύσσει τα δημόσια πράγματα εκτός συναλλαγής και απαγορεύει επομένως κάθε πράξη, όπως η κατάσχεση ή η αναγκαστική εκτέλεση που μπορεί να οδηγήσει στην απαλλοτρίωση τους, χωρίς βέβαια να αποκλείεται η μεταβίβαση τους από ένα δημόσιο οργανισμό σε άλλο, που άλλωστε δεν αποτελεί αναγκαστική απαλλοτρίωση κατά την έννοια του άρθρου 17 του Συντάγματος.
Εξαιρούνται, ως εκ τούτου, τα δημόσια πράγματα, από τις συναλλαγές και έτσι δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο αναγκαστικής εκτελέσεως για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων, χάριν ακριβώς του εξυπηρετουμένου αυτού συμφέροντος, το οποίο, ειδικότερα, διαφέρει ανάλογα με την κατηγορία: Για τα κοινά σε όλους το εξυπηρετούμενο συμφέρον συνίσταται, κυρίως, στην απόλαυση από όλους βασικών στοιχείων του περιβάλλοντος (αέρας, θάλασσα), για τα κοινόχρηστα στην εξυπηρέτηση της κοινής χρήσης υδάτων, οδών, πλατειών, αιγιαλών, λιμανιών, όρμων, οχθών πλεύσιμων ποταμών, μεγάλων λιμνών και οχθών τους (ΑΚ 967), για τα πράγματα που είναι προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών στη δυνατότητα ειδικής χρήσης τους κατά το σκοπό τους. Τα πράγματα ειδικής χρήσεως, που είναι προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών και κοινοτικών σκοπών, συνθέτουν την έννοια τους υπό το πρίσμα δύο στοιχείων: α) το σκοπό που τα πράγματα αυτά εξυπηρετούν και β) τον προορισμό τους προς εξυπηρέτηση. Δημόσιος γενικά σκοπός είναι εκείνος που έχει αναχθεί σε σκοπό της πολιτείας και επιδιώκεται μέσα από τον μηχανισμό μιας δημόσιας υπηρεσίας με τη χρήση των μέσων του δημοσίου δικαίου. Συνεπώς, δημόσιος σκοπός είναι ο σκοπός μιας δημόσιας υπηρεσίας, αλλά και οι επιδιωκόμενοι σκοποί από όλα τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, που ασκούν διοίκηση.
Περαιτέρω, η έννοια του προορισμού του πράγματος σε εξυπηρέτηση σημαίνει την ειδική, αποκλειστική και ουσιαστική αφιέρωση του πράγματος στις ανάγκες της δημόσιας υπηρεσίας, ώστε να εξυπηρετείται καλύτερα ο δημόσιος σκοπός [Σπ. Παππάς σε Κατ" άρθρο Ερμηνεία ΑΚ, Γεωργιάδη - Σταθόπουλου, τόμος V, 2004, υπό άρθρο 966]. Εξάλλου, η δημόσια περιουσία του κράτους περιλαμβάνει τα πράγματα που υπηρετούν αυτούσια δημόσιους σκοπούς και είναι αμέσως απαραίτητα για την εκπλήρωση των λειτουργιών του κράτους, ενώ η ιδιωτική περιουσία του κράτους αποτελείται από τα πράγματα και λοιπά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία συμβάλλουν στην εκπλήρωση δημόσιων σκοπών όχι αυτουσίως και άμεσα αλλά έμμεσα με τις προσόδους και την αξία τους. Κρίσιμο λοιπόν κριτήριο εν προκειμένω είναι ο σκοπός που εξυπηρετεί το πράγμα.
Τέλος, τα περιουσιακά στοιχεία που αποτελούν μέσο ασκήσεως κρατικής οικονομικής πολιτικής, ανήκουν στη δημόσια περιουσία και όχι στην ιδιωτική (ορ. Π. Δαγτόγλου, Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, 1997, σελ. 667 επ.). Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται και τα χρήματα που προορίζονται για την κάλυψη των υποχρεωτικών δαπανών του Δήμου και έχουν συμπεριληφθεί στον προϋπολογισμό αυτού κατά τις διατάξεις των άρθρων 159 επ. Ν. 3463/2006 [αποδοχές προσωπικού, γραφική ύλη, δαπάνες κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, τέλη ταχυδρομικών και τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, κ.λ.π.]. Τα χρήματα αυτά, είναι ακατάσχετα διότι είναι αφιερωμένα στην εξυπηρέτηση των ανωτέρω αναγκών, μη υποκείμενα σε επαύξηση, ενώ ενδεχόμενη κατάσχεση τους θα είχε βαρύτατες κοινωνικές επιπτώσεις, αφού στην ουσία θα οδηγούσε στην αναστολή της λειτουργίας του Δήμου, δεδομένου ότι τα έργα και οι υπηρεσίες που πρέπει να εκτελούνται (ακόμη και αυτές που έχουν σχέση με την αντιμετώπιση της απλής καθημερινότητας των πολιτών) δε θα μπορούν να εκτελεσθούν ελλείψει της επερχόμενης ανικανότητας του δήμου να προμηθευθεί ακόμη και πρώτη ύλη [Ειρ.Πρέβεζ. 52/2013, ΝΟΜΟΣ, ΜΠΠρεβ 223/2012 ΝΟΜΟΣ]. Έτσι, χρήματα, τα οποία προορίζονται για την εξυπηρέτηση της μισθοδοσίας των υπαλλήλων των Δήμων και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου είναι εκ του νόμου ακατάσχετα.
Μολαταύτα, είναι επιβεβλημένη για την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων και δικαστικών διενέξεων, η τήρηση εκ μέρους του κάθε Δήμου ειδικού λογαριασμού για την μισθοδοσία του προσωπικού, ο οποίος μάλιστα, θα είναι συνδεδεμένος με την ΕΑΠ. Σε κάθε περίπτωση, μη καταβολή μισθοδοσίας εξαιτίας κατασχέσεως εις βάρος του Δήμου δεν μπορεί να νοηθεί, αφού κάτι τέτοιο θα συνεπάγονταν την αδυναμία του Δήμου να επιτελέσει τον σκοπό του. Συνεπεία αυτού, εάν εξαιτίας πράξεων ή παραλείψεων της Διοικήσεως των Δήμων, επέλθει κατάσχεση λογαριασμών μισθοδοσίας με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η έγκαιρη εξόφληση των αποδοχών και των ασφαλιστικών εισφορών του προσωπικού, τα αρμόδια όργανα, που οδήγησαν σε μία τέτοια κατάσταση υπέχουν πειθαρχικών και ποινικών ευθυνών
Παραμένω στην διάθεση σας για κάθε διευκρίνιση.
Με εκτίμηση,
Μαρία Μαγδαληνή Τσίπρα
Δικηγόρος
