Μετά την κατάργηση από 1-1-2019 του προληπτικού ελέγχου των δαπανών των ΟΤΑ α΄βαθμού (άρθρου 14 Ν. 4270/14, άρθρων 31 - 33 Ν. 4129/13) από τις Υπηρεσίες Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά την πρόβλεψη των διατάξεων του άρθρου 31 του Ν. 4270/14, όπως τροποποιήθηκε από τις διατάξεις του άρθρου 10 παρ. 10 Ν. 4337/15, η ευθύνη για την νομιμότητα και ορθότητα των δαπανών βαρύνει αποκλειστικά τις Οικονομικές Υπηρεσίες των Δήμων (ΥΠΟΙΚ 2/90725/0026/10-12-2018) [βλέπε Ενημερωτικό Δελτίο 16.01.2019]. Είχε προηγηθεί η κατάργηση από 1-1-2017 του προληπτικού ελέγχου δαπανών από τις υπηρεσίες της Κεντρικής Διοίκησης.
Στα πλεονεκτήματα του προληπτικού ελέγχου πιστώνεται σαφώς το γεγονός ότι ο έλεγχος διενεργείτο επί των εκδοθέντων τίτλων πληρωμής και πριν την εξόφληση αυτών. Αν μια ελεγχόμενη δαπάνη είχε κριθεί ως μη σύννομη, με την έκδοση Πράξης Άρνησης Θεώρησης, η δαπάνη αυτή δεν μπορούσε πλέον να εκτελεστεί (πληρωθεί) και καμιά ευθύνη δεν θα βάρυνε πλέον τις Οικονομικές Υπηρεσίες. Θα μπορούσε βέβαια η Υπηρεσία να εκφράσει εγγράφως τις αντιρρήσεις της, οι οποίες αν γίνονταν δεκτές, το επίμαχο ΧΕΠ θα θεωρείτο, σε διαφορετική περίπτωση την επίλυση της διαφοράς θα αναλάμβανε το αντίστοιχο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, προσφέροντάς μας πλούσια Νομολογία. Σε περίπτωση Θεώρησης του τίτλου πληρωμής ως προς την νομιμότητα της δαπάνης, αυτό θα μπορούσε να εξοφληθεί με ασφάλεια, αφού καμιά ευθύνη δεν θα βάρυνε πλέον τις Οικονομικές Υπηρεσίες, ούτε θα τις ενοχλούσε κανείς στο μέλλον ως προς την νομιμότητα του ελεγχθέντος προληπτικά και θεωρηθέντος τίτλου πληρωμής.
Ο προληπτικός έλεγχος σε αντίθεση με τον κατασταλτικό έλεγχο ήταν:
Με δεδομένη την κατάργηση από 1-1-2019 του προληπτικού ελέγχου των δαπανών, αλλά και με το δεδομένο ότι διατηρείται ο κατασταλτικός έλεγχος των δαπανών (άρθρου 51 Ν. 4129/13), ο οποίος διενεργείται επί των εξοφληθέντων τίτλων πληρωμής, επί των δαπανών δηλαδή που έχουν ήδη εξοφληθεί και σε χρόνο μεταγενέστερο της πληρωμής, είναι απολύτως κατανοητό ότι οι δαπάνες θα πρέπει α) να είναι απολύτως σύννομες, καθόσον σε διαφορετική περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος καταλογισμού των υπολόγων, και β) η διατήρηση πλήρους αρχείου των δαπανών από την υπηρεσία.
Κύριος υπεύθυνος για τον έλεγχο της δαπάνης καθίσταται ο Προϊστάμενος των Οικονομικών Υπηρεσιών (Π.Ο.Υ.) σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 26 και 69Γ του Ν. 4270/14, όπως αντικαταστάθηκε από τις διατάξεις του άρθρου 10 παρ. 8 Ν. 4337/15. Ο έλεγχος που διενεργεί συνίσταται σε:
Έλεγχος νομιμότητας
- αν η δαπάνη προβλέπεται από ρητή διάταξη νόμου ή εξυπηρετεί το σκοπό του φορέα
- αν υπάρχει εγγεγραμμένη και εγκεκριμένη πίστωση στον Προϋπολογισμό
- αν τηρήθηκε η αρχή της ειδικότητας των πιστώσεων
Έλεγχος κανονικότητας
- αν τηρήθηκε η προβλεπόμενη δημοσιολογιστική διαδικασία (σύνταξη ΑΑΥ, διάθεση της πίστωσης, ανατροπές τέλους χρήσης, εκκαθάριση της δαπάνης, ενδεδειγμένος τύπος ΧΕΠ, κλπ)
- αν τηρήθηκε η προβλεπόμενη διαδικασία ανάθεσης εκτέλεσης της δαπάνης
Έλεγχος εγκυρότητας (ή ουσιαστικός έλεγχος)
- αν η δαπάνη είναι έγκυρη και ενεργός και δεν έχει αποσβεστεί λόγω παραγραφής ή προγενέστερης πληρωμής
- αν υπάρχει πληρότητα των δικαιολογητικών νομιμοποίησης της δαπάνης
Ο Π.Ο.Υ. σε περίπτωση διαπίστωσης μη σύννομης δαπάνης κατά τα ανωτέρω, οφείλει είτε στο στάδιο δέσμευσης της πίστωσης, είτε στο στάδιο εκκαθάρισης της δαπάνης, είτε στο στάδιο έκδοσης του τίτλου πληρωμής, να αρνηθεί εγγράφως προς τον οικείο Διατάκτη (Δήμαρχο) την διενέργεια αυτής (άρθρο 26 παρ. 1 Ν. 4270/14, άρθρο 204 παρ. 2 Ν. 4555/18). Αν απορριφθούν οι λόγοι αντιρρήσεών του εγγράφως και παρασχεθεί σχετική εντολή, η δαπάνη εκτελείται, και επισυνάπτεται η σχετική εντολή (παρ. 2 άρθρου 204 Ν. 4555/18) στα συνημμένα δικαιολογητικά. Παράλληλα θα πρέπει να κοινοποιηθεί η εντολή ύστερα από άρνηση (όλος ο φάκελος της υπόθεσης σε αντίγραφα) στον οικείο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Όλες οι ενέργειες (άρνησης και εντολής) θα πρέπει να συντελούνται εντός των προθεσμιών που τάσσει το άρθρο 69Ζ του Ν. 4270/14 (που προστέθηκε από τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 99 του Ν. 4583/18).
Ομοίως υπεύθυνος για την νομιμότητα, κανονικότητα και ορθότητα της δαπάνης, καθίσταται και ο δημοτικός ταμίας, καθόσον σε περίπτωση διαπίστωσης μη σύννομης δαπάνης, κατά τον έλεγχο που οφείλει να ασκεί πριν την εξόφληση τίτλου πληρωμής, θα πρέπει να εφαρμόσει τις διατάξεις του άρθρου 175 παρ. 3 ΚΔΚ (Ν. 3463/06) και οι οποίες δεν έχουν καταργηθεί, αλλά εξακολουθούν να ισχύουν. (άρθρο 204 παρ.4 Ν. 4555/18)
Εν κατακλείδι ισχύει πλέον (από 1-1-2019) για όλες τις δαπάνες των ΟΤΑ α΄βαθμού, ότι ίσχυε για τις δαπάνες που δεν ενέπιπταν (εξαιρούντο) του προληπτικού ελέγχου των δαπανών, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 169 παρ. 2 ΚΔΚ και του Π.Δ. 136/2011, καθόσον ο προληπτικός έλεγχος των δαπανών έχει καταργηθεί, και δεν θα αποστέλλονται πλέον τα ΧΕΠ στην οικεία Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΥΠΟΙΚ 2/90725/0026/10-12-2018).
Λέγονται και ακούγονται πολλά σχετικά με την επαναφορά του προληπτικού ελέγχου στους ΟΤΑ και στα νομικά τους πρόσωπα. Συλλογικοί φορείς, εργαζομένων και αιρετών, έχουν εκδηλώσει την ισχυρή τους επιθυμία για τη συνέχισή του. Μέχρι σήμερα όμως δεν υπάρχει καμία επίσημη αναφορά ότι κάτι τέτοιο επίκειται να γίνει στο άμεσο χρονικό διάστημα.
Ας μην ξεχνάμε όμως, ότι η κατάργηση του προληπτικού ελέγχου αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση της χώρας, η οποία νομοθετήθηκε με την παρ 10 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15 (ΦΕΚ 129/17.10.2015 τεύχος Α') «Μέτρα για την εφαρμογή της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων». Η κατάργηση αυτή, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου, «εντάσσεται σε μια ευρύτερη στροφή που συντελείται στο πεδίο του ελέγχου των δημοσίων δαπανών και στοχεύει στην απλοποίηση και ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς του, με μετατόπιση της έμφασης στους κατασταλτικούς ελέγχους, προκειμένου αφενός να μην δημιουργούνται καθυστερήσεις και προσκόμματα στην εξόφληση των δημοσίων δαπανών και αφετέρου να ενισχύεται η διαφάνεια και η λογοδοσία των οργάνων που είναι επιφορτισμένα με τη διενέργεια των πληρωμών».
Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε αλλαγή προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη των θεσμών, προκειμένου να πραγματοποιηθεί, γεγονός που κάνει ακόμα πιο σύνθετη τη διαδικασία.
Συνεπώς το μόνο που υπάρχει σήμερα, είναι η απουσία του προληπτικού ελέγχου με ότι αυτό συνεπάγεται για τους υπαλλήλους των ΟΤΑ που ασκούν πράξεις διαχείρισης και ουσιαστικά φέρουν ατόφιο το βάρος της ευθύνης, από τη στιγμή που ο ν. 4555/2018 έβγαλε από το κάδρο τους αιρετούς, λόγω ασυμβίβαστου του διατάκτη.
Παρακολουθούμε το θέμα στενά και θα σας ενημερώνουμε για νέα εξέλιξη. Στη ΔήμοςΝΕΤ θωρακίζουμε και ενισχύουμε το μηχανισμό μας ώστε να βοηθήσουμε με νέα εργαλεία και να ανταποκριθούμε αποτελεσματικότερα στο καινούργιο τοπίο που διαμορφώνεται.
Στα πλεονεκτήματα του προληπτικού ελέγχου πιστώνεται σαφώς το γεγονός ότι ο έλεγχος διενεργείτο επί των εκδοθέντων τίτλων πληρωμής και πριν την εξόφληση αυτών. Αν μια ελεγχόμενη δαπάνη είχε κριθεί ως μη σύννομη, με την έκδοση Πράξης Άρνησης Θεώρησης, η δαπάνη αυτή δεν μπορούσε πλέον να εκτελεστεί (πληρωθεί) και καμιά ευθύνη δεν θα βάρυνε πλέον τις Οικονομικές Υπηρεσίες. Θα μπορούσε βέβαια η Υπηρεσία να εκφράσει εγγράφως τις αντιρρήσεις της, οι οποίες αν γίνονταν δεκτές, το επίμαχο ΧΕΠ θα θεωρείτο, σε διαφορετική περίπτωση την επίλυση της διαφοράς θα αναλάμβανε το αντίστοιχο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, προσφέροντάς μας πλούσια Νομολογία. Σε περίπτωση Θεώρησης του τίτλου πληρωμής ως προς την νομιμότητα της δαπάνης, αυτό θα μπορούσε να εξοφληθεί με ασφάλεια, αφού καμιά ευθύνη δεν θα βάρυνε πλέον τις Οικονομικές Υπηρεσίες, ούτε θα τις ενοχλούσε κανείς στο μέλλον ως προς την νομιμότητα του ελεγχθέντος προληπτικά και θεωρηθέντος τίτλου πληρωμής.
Ο προληπτικός έλεγχος σε αντίθεση με τον κατασταλτικό έλεγχο ήταν:
- Επίκαιρος, γιατί πραγματοποιείται πριν την εκταμίευση του δημοσίου χρήματος
- Αποτελεσματικός, γιατί καθιστά ανενεργό εντολή πληρωμής με την οποία εντέλλεται μη νόμιμη δαπάνη
- Εγγυητής της κανονικότητας και της νομιμότητας των δαπανών.
Με δεδομένη την κατάργηση από 1-1-2019 του προληπτικού ελέγχου των δαπανών, αλλά και με το δεδομένο ότι διατηρείται ο κατασταλτικός έλεγχος των δαπανών (άρθρου 51 Ν. 4129/13), ο οποίος διενεργείται επί των εξοφληθέντων τίτλων πληρωμής, επί των δαπανών δηλαδή που έχουν ήδη εξοφληθεί και σε χρόνο μεταγενέστερο της πληρωμής, είναι απολύτως κατανοητό ότι οι δαπάνες θα πρέπει α) να είναι απολύτως σύννομες, καθόσον σε διαφορετική περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος καταλογισμού των υπολόγων, και β) η διατήρηση πλήρους αρχείου των δαπανών από την υπηρεσία.
Κύριος υπεύθυνος για τον έλεγχο της δαπάνης καθίσταται ο Προϊστάμενος των Οικονομικών Υπηρεσιών (Π.Ο.Υ.) σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 26 και 69Γ του Ν. 4270/14, όπως αντικαταστάθηκε από τις διατάξεις του άρθρου 10 παρ. 8 Ν. 4337/15. Ο έλεγχος που διενεργεί συνίσταται σε:
Έλεγχος νομιμότητας
- αν η δαπάνη προβλέπεται από ρητή διάταξη νόμου ή εξυπηρετεί το σκοπό του φορέα
- αν υπάρχει εγγεγραμμένη και εγκεκριμένη πίστωση στον Προϋπολογισμό
- αν τηρήθηκε η αρχή της ειδικότητας των πιστώσεων
Έλεγχος κανονικότητας
- αν τηρήθηκε η προβλεπόμενη δημοσιολογιστική διαδικασία (σύνταξη ΑΑΥ, διάθεση της πίστωσης, ανατροπές τέλους χρήσης, εκκαθάριση της δαπάνης, ενδεδειγμένος τύπος ΧΕΠ, κλπ)
- αν τηρήθηκε η προβλεπόμενη διαδικασία ανάθεσης εκτέλεσης της δαπάνης
Έλεγχος εγκυρότητας (ή ουσιαστικός έλεγχος)
- αν η δαπάνη είναι έγκυρη και ενεργός και δεν έχει αποσβεστεί λόγω παραγραφής ή προγενέστερης πληρωμής
- αν υπάρχει πληρότητα των δικαιολογητικών νομιμοποίησης της δαπάνης
Ο Π.Ο.Υ. σε περίπτωση διαπίστωσης μη σύννομης δαπάνης κατά τα ανωτέρω, οφείλει είτε στο στάδιο δέσμευσης της πίστωσης, είτε στο στάδιο εκκαθάρισης της δαπάνης, είτε στο στάδιο έκδοσης του τίτλου πληρωμής, να αρνηθεί εγγράφως προς τον οικείο Διατάκτη (Δήμαρχο) την διενέργεια αυτής (άρθρο 26 παρ. 1 Ν. 4270/14, άρθρο 204 παρ. 2 Ν. 4555/18). Αν απορριφθούν οι λόγοι αντιρρήσεών του εγγράφως και παρασχεθεί σχετική εντολή, η δαπάνη εκτελείται, και επισυνάπτεται η σχετική εντολή (παρ. 2 άρθρου 204 Ν. 4555/18) στα συνημμένα δικαιολογητικά. Παράλληλα θα πρέπει να κοινοποιηθεί η εντολή ύστερα από άρνηση (όλος ο φάκελος της υπόθεσης σε αντίγραφα) στον οικείο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Όλες οι ενέργειες (άρνησης και εντολής) θα πρέπει να συντελούνται εντός των προθεσμιών που τάσσει το άρθρο 69Ζ του Ν. 4270/14 (που προστέθηκε από τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 99 του Ν. 4583/18).
Ομοίως υπεύθυνος για την νομιμότητα, κανονικότητα και ορθότητα της δαπάνης, καθίσταται και ο δημοτικός ταμίας, καθόσον σε περίπτωση διαπίστωσης μη σύννομης δαπάνης, κατά τον έλεγχο που οφείλει να ασκεί πριν την εξόφληση τίτλου πληρωμής, θα πρέπει να εφαρμόσει τις διατάξεις του άρθρου 175 παρ. 3 ΚΔΚ (Ν. 3463/06) και οι οποίες δεν έχουν καταργηθεί, αλλά εξακολουθούν να ισχύουν. (άρθρο 204 παρ.4 Ν. 4555/18)
Εν κατακλείδι ισχύει πλέον (από 1-1-2019) για όλες τις δαπάνες των ΟΤΑ α΄βαθμού, ότι ίσχυε για τις δαπάνες που δεν ενέπιπταν (εξαιρούντο) του προληπτικού ελέγχου των δαπανών, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 169 παρ. 2 ΚΔΚ και του Π.Δ. 136/2011, καθόσον ο προληπτικός έλεγχος των δαπανών έχει καταργηθεί, και δεν θα αποστέλλονται πλέον τα ΧΕΠ στην οικεία Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΥΠΟΙΚ 2/90725/0026/10-12-2018).
Λέγονται και ακούγονται πολλά σχετικά με την επαναφορά του προληπτικού ελέγχου στους ΟΤΑ και στα νομικά τους πρόσωπα. Συλλογικοί φορείς, εργαζομένων και αιρετών, έχουν εκδηλώσει την ισχυρή τους επιθυμία για τη συνέχισή του. Μέχρι σήμερα όμως δεν υπάρχει καμία επίσημη αναφορά ότι κάτι τέτοιο επίκειται να γίνει στο άμεσο χρονικό διάστημα.
Ας μην ξεχνάμε όμως, ότι η κατάργηση του προληπτικού ελέγχου αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση της χώρας, η οποία νομοθετήθηκε με την παρ 10 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15 (ΦΕΚ 129/17.10.2015 τεύχος Α') «Μέτρα για την εφαρμογή της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων». Η κατάργηση αυτή, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου, «εντάσσεται σε μια ευρύτερη στροφή που συντελείται στο πεδίο του ελέγχου των δημοσίων δαπανών και στοχεύει στην απλοποίηση και ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς του, με μετατόπιση της έμφασης στους κατασταλτικούς ελέγχους, προκειμένου αφενός να μην δημιουργούνται καθυστερήσεις και προσκόμματα στην εξόφληση των δημοσίων δαπανών και αφετέρου να ενισχύεται η διαφάνεια και η λογοδοσία των οργάνων που είναι επιφορτισμένα με τη διενέργεια των πληρωμών».
Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε αλλαγή προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη των θεσμών, προκειμένου να πραγματοποιηθεί, γεγονός που κάνει ακόμα πιο σύνθετη τη διαδικασία.
Συνεπώς το μόνο που υπάρχει σήμερα, είναι η απουσία του προληπτικού ελέγχου με ότι αυτό συνεπάγεται για τους υπαλλήλους των ΟΤΑ που ασκούν πράξεις διαχείρισης και ουσιαστικά φέρουν ατόφιο το βάρος της ευθύνης, από τη στιγμή που ο ν. 4555/2018 έβγαλε από το κάδρο τους αιρετούς, λόγω ασυμβίβαστου του διατάκτη.
Παρακολουθούμε το θέμα στενά και θα σας ενημερώνουμε για νέα εξέλιξη. Στη ΔήμοςΝΕΤ θωρακίζουμε και ενισχύουμε το μηχανισμό μας ώστε να βοηθήσουμε με νέα εργαλεία και να ανταποκριθούμε αποτελεσματικότερα στο καινούργιο τοπίο που διαμορφώνεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου