Μία-ακόμα- άποψη για τις αυτοδιοικητικές εκλογές

Οι αυτοδιοικητικές εκλογές πέρασαν στον δεύτερο γύρο τους. Καθώς έχουν γραφτεί πολλά και ακουστεί περισσότερα, ας προσθέσω και εγώ την άποψή μου στον πλουραλισμό πληροφοριών και σκέψεων, άχρηστων και μη.

Οι υποψήφιοι δεν κρίνονται μόνο για αυτά που λένε αλλά και για αυτά που δεν λένε. Οι υπάρχοντες δήμαρχοι και περιφερειάρχες δεν κρίνονται μόνο για αυτά που έκαναν αλλά και για αυτά που δεν έκαναν. Διότι κάθε ενέργεια ή παράλειψη δημιουργεί πεδίο δράσης ή προβλήματος για την αυριανή ημέρα. Οι δήμοι (είτε με την θεσμική τους έννοια σαν ΝΠΔΔ είτε σαν μορφές κοινωνικής οργάνωσης) είναι ζωντανός οργανισμός που κάθε ενέργεια έχει άμεση επίπτωση στο μέλλον.

Πολλοί υποψήφιοι εξαγγέλλουν έργα, παρεμβάσεις, ενώ άλλοι ευαγγελίζονται μία χρηστή διαχείριση καταγγέλλοντας δοχκιχωτικές εξαγγελίες για έργα. Αυτό όμως που είναι το σημαντικό είναι ότι ελάχιστοι έχουν στρατηγικό σχεδιασμό για τους δήμους και τις περιφέρειες που θέλουν να διοικήσουν. Κοινώς, ελάχιστοι μπορούν να απαντήσουν στο ερώτημα “πως θα ήθελα να είναι ο δήμος/ περιφέρεια σε σαράντα χρόνια, ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα, ποιο επίπεδο ποιότητας ζωής θα προσφέρει”;

Πολύ σημαντικό λοιπόν δεν είναι μόνο τα έργα που “εξαγγέλλονται” αλλά και σε ποιο στρατηγικό πλαίσιο θα ενταχθούν. Η χώρα έχει γεμίσει με διάσπαρτα έργα, κτήρια και δράσεις χωρίς λειτουργικό ειρμό και σύνδεση, με μηδενική ανταπόκριση στις τοπικές κοινωνίες, που αποτελούν “λευκούς ελέφαντες” για τις μελλοντικές γενιές. Τα στάδια των Ολυμπιακών Αγώνων, τα διάσπαρτα τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ, τα δημόσια κτήρια που καταρρέουν, τα πολιτιστικά φεστιβάλ χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο και σύνδεση με την κοινωνία είναι κλασσικό παράδειγμα.

Επίσης έχουμε πολλούς υποψηφίους οι οποίοι επηρεασμένοι από την “λογιστική αντίληψη” που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια αδυνατούν να κατανοήσουν ότι όλα έχουν μακροπρόθεσμη δυναμική και επιρροή. Πχ ένα έργο (γυμναστήριο, κολυμβητήριο, ωδείο, αίθουσα τέχνης, βιβλιοθήκη, πάρκο κοκ) μπορεί σε λογιστικούς όρους να κρίνεται ασύμφορο ως προς την δημιουργία και την συντήρησή του. Όταν όμως είναι ενταγμένο σε μια λογική μακροπρόθεσμου ορίζοντα τότε μπορεί να αποτελέσει αναπτυξιακό μοχλό, βελτίωση της ποιότητας ζωής ενός τόπου, προσελκύοντας κατά συνέπεια νέους κατοίκους ή δημιουργώντας κίνητρα παραμονής τους, πολλαπλασιάζοντας την οικονομική και κοινωνική ζωή, δημιουργώντας συνέργειες και κοινωνικούς δεσμούς . Για αυτό είναι απαραίτητο να ξεφύγουμε από την οικονομικίστικη λογική και να προχωράμε σε σύγχρονες οικονομικοτεχνικές μελέτες που περιλαμβάνουν όλους τους παράγοντες (οικολογικούς, δείκτες ζωής, γεωγραφικούς κλπ). Απλές κινήσεις μπορούν να αλλάξουν την ζωή μιας ολόκληρης περιφέρειας (πχ η περίπτωση του αμερικανικού εθνικού πάρκου Yellowstone). Μελέτες και εξαγγελίες χωρίς τέτοιες προδιαγραφές οδηγούν σε φιάσκα που έχουν σπαταλήσει οικονομικούς πόρους, εργατοώρες και το σημαντικότερο, ελπίδες.

Να υπενθυμιστεί ότι οι ΟΤΑ είναι ΝΠΔΔ , κοινωφελείς οργανισμοί. Ο σκοπός του λογιστικού κέρδους δεν είναι αυτοσκοπός. Σκοπός είναι η παροχή των βέλτιστων υπηρεσιών για όλους τους ανθρώπους ισότιμα, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς με την μικρότερη οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική επιβάρυνση. Φυσικά δεν υπάρχουν λεφτά για πέταμα. Υπάρχουν οικονομικοί πόροι διαθέσιμοι αρκεί να είναι αποτελεσματικά διαχειρίσιμοι.

Όσοι λοιπόν έχουν κατά νου την δημιουργία έργων, θεσμών κοκ θα πρέπει να έχουν κατά νου ότι θα πρέπει να έχουν πρώτα έναν στρατηγικό σχεδιασμό. Τεχνοκρατικά εργαλεία όπως αυτό που στο μάρκετινγκ καλείται SWOT analysis (που, πότε, γιατί, πόσο) υπάρχουν και μπορούν να προσαρμοστούν στα πλαίσια ενός κοινωφελούς οργανισμού. Τα παραδείγματα πολλά-όχι για αντιγραφή αλλά για έμπνευση-τοπικά και παγκόσμια από την (πρώην) κοινότητα Ανάβρας μέχρι την ισπανική πόλη Marinaleda.

Συστηματικά, επίσης, αγνοείται ότι οι ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού είναι και εργοδότες. Πολύ μεγάλοι μάλιστα. Ο δήμος Αθηναίων είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης στην Αττική, ενώ στην δυτική Μακεδονία πόσοι είναι μεγαλύτεροι εργοδότες (σε πλήθος εργαζομένων) από τον δήμο Κοζάνης και την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας; Και όμως, πόσους αιρετούς γνωρίζουμε που να ασχολήθηκαν συστηματικά, με γνώση και άποψη με τους άμεσους συνεργάτες τους, τους εργαζομένους των ΟΤΑ; Πόσους πχ αντιδημάρχους διοικητικών υπηρεσιών γνωρίζουμε που να εφάρμοσαν στοιχειωδώς μία ανάλυση των δυνατοτήτων και των προσόντων των εργαζομένων; Για την ακρίβεια πόσες αναλύσεις έχουν γίνει; Ναι υπάρχει μια παρωχημένη νομοθεσία. Είδαμε όμως ποτέ την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας να προτείνει κάτι πέρα από το να παίζει μικροκομματικό ρόλο; Όντως η “αξιολόγηση Μητσοτάκη” θα ήταν για γέλια εάν δεν είχε τραγικά αποτελέσματα (θυμίζω ότι χλευάστηκε ακόμα και από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης ενώ “πρωτοποριακά” έθετε de facto συγκεκριμένο ποσοστό “άριστων” και “ανίκανων”). Η μοριοδότηση πτυχίων και χρόνων υπηρεσίας και η “αξιολόγηση” από ανθρώπους που δεν έχουν αξιολογηθεί ποτέ, μέσω της “αξιολόγησης” Βερναρδάκη δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε. Τα πολλά πτυχία δεν αρκούν από μόνα τους για την ικανότητα διοίκησης, υποκίνησης, ούτε είναι εχέγγυα συναισθηματικής νοημοσύνης και κοινωνικής μόρφωσης. Τα πολλά χρόνια προϋπηρεσίας από μόνα τους δεν αρκούν για την δημιουργία πνεύματος ομάδας, ανάπτυξης αξιοποιήσιμης εμπειρίας και ηγετικής ικανότητας. Δυστυχώς όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους με διαφορετικές ικανότητες για τις θέσεις που βρίσκονται. Πόσοι αιρετοί υπεύθυνοι για την διαχείριση του προσωπικού έχουν ασχοληθεί; Θα ήταν ή όχι προτεραιότητα εάν είχαν να διοικήσουν πχ την ιδιωτική επιχείρησή τους; Πόσοι έχουν ασχοληθεί με τους παρωχημένους Οργανισμούς Εσωτερικής Υπηρεσίας;

Οι ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού εξακολουθούν να περιλαμβάνουν εργαλεία αυτοδιοίκησης όπως τα τοπικά δημοψηφίσματα, οι λαϊκές συνελεύσεις κλπ. Ελάχιστα από αυτά έχουν πραγματοποιηθεί. Ακόμα και τις θεσμικές, μικρές δυνατότητες που υπάρχουν για συμμετοχή των πολιτών στην δημόσια διοίκηση μέσω καθεστωτικών θεσμών, οι πολίτες δεν τις αξιοποιούν.

Ας είμαστε ειλικρινείς. Όσο δεν συμμετέχουμε στα κοινά (από την συνέλευση γειτονιάς μέχρι εργατικά σωματεία, από συλλόγους γονέων μέχρι τον πολιτιστικό σύλλογο ενός χωριού), τόσο ανοίγουμε τον δρόμο στην διαχείριση της ζωής μας από άλλους.

Ανεξάρτητα λοιπόν από την αυριανή συμμετοχή στις εκλογές, ας αποφασίσουμε εμείς να συμμετέχουμε στην ζωή μας.

                                                                                            

                                                                                           Ιωσήφ Μιχαηλίδης